JUNK FOOD, WAAROM HOU JE DAARVAN?

We eten het allemaal. Junk food. Overal vind je artikelen over obesitas, diabetes, metabolische syndromen en hart en vaat ziekten. Evenals afslankpillen, wonder diëten, maagverkleiningen, hoge tegen lage koolhydraat diëten, vasten of 6 maaltijden per dag en 10 minuten workouts om af te vallen. Deze artikelen en reclames zijn allemaal het gevolg van ons overtollige eetgedrag. Maar waarom eten wij deze junk food dan nog steeds? Laten we gaan kijken hoe het lekkere trek gevoel werkt en waarom je toch zoveel eet.

WILSKRACHT VS JUNK FOOD

Je hebt ongetwijfeld een beeld van bodybuilders of fitness modellen in je hoofd? Ze zijn allemaal even strak en super in vorm, toch? Bezitten zij over speciale genen? Nee, zij diëten en trainen, dag in dag uit, en dat is zwaar. Zij zeggen niet: “ik hou niet van kip met rijst”, “ik haat eiwitshakes”, “cardio doe ik morgen wel”, “van weerstandstraining word ik te gespierd” of “ik laat deze lekkere dingen niet staan en voel me daardoor ongelukkig”. Nee, dit zijn de kreten van mensen die meestal ongelukkig zijn wanneer ze elke dag in de spiegel kijken. Ik veroordeel dit ook niet. Het is door allerlei andere verleidingen ook heel moeilijk om consequent te zijn wanneer je een bepaald doel wilt halen. Maar, wanneer je echt wilt veranderen komt alles aan op wilskracht. En wanneer je echt wilt veranderen, kijk dan in Gym Bible 2.

Wilskracht, wilskracht, wilskracht. Geen enkele wonderpil of voedingsplan op papier geeft jou gratis en voor niets dat super lichaam. Op een gegeven moment moet jij gewoon nee zeggen tegen bepaalde dingen die je eigenlijk erg graag wilt. Zeg nee tegen een milkshake of een zak chips of dat 3e biertje. Hoe je met zulke ‘problemen’ omgaat bepalen hoe succesvol je zult zijn. Niets komt vanzelf aanwaaien. Zelfs om de loterij te winnen moet jij een lot kopen.

LEKKERE TREK VS HONGER

Trek, lust, zin in iets, is veel complexer dan de meesten denken. Van je zintuigen (ruiken, zien, proeven) tot het hormonale systeem rondom de eetmomenten, eten is veel meer dan alleen maar kauwen en slikken. Wat betreft eten is alles belangrijk. Van macronutriënt (koolhydraten, eiwitten en vetten) samenstelling tot de hoeveelheid zout, de knapperigheid, de kleur en de geur. Alles is belangrijk. Smaak is de belangrijkste drijfveer om voeding te consumeren. Je mond bevat ontelbaar veel smaakreceptoren die allemaal in relatie staan met de evaluatie van een bepaald stuk eten. Deze informatie wordt opgeslagen in je hersenen, waar ook het beloningsmechanisme zich bevindt. Eet je liever een zakje chips of selderij wanneer je honger hebt? En wat zet je op tafel als je iets te vieren hebt?

Daarnaast is de wens om te eten geprogrammeerd in ons DNA. Het lichaam heeft nu eenmaal energie nodig om te functioneren en om te overleven. Je kunt niet zonder energie en je hersenen weten dit maar al te goed. Daarom slaat het lichaam ook vetten (energie) op. Dat opslag mechanisme komt uit de tijd dat we hongersnoden kenden. Besef goed dat dit voor veel mensen nog lang geen verleden tijd is. Honger was echter vroeger voor iedereen de normaalste zaak van de wereld en het brein is daarom altijd op zoek naar voedingsbronnen die veel energie opleveren. Je brein roept heel de dag: voed me, voed me, voed me! (Voor degene die niet bekend zijn met energie per macronutriënt: 1 gram vet = 9 kcal, 1 gram eiwit of koolhydraat levert ongeveer 4 kcal.) Sommigen van ons kunnen deze drang beter onderdrukken dan andere. Echter, wanneer je jezelf verdiept in de hormonen die betrekking hebben tot honger, zul je tot de conclusie komen dat het lekkere trek gevoel veel sterker is dan de behoefte tot onderdrukking.

Hoe je het went of keert, voordat je begint met diëten is de natuur al tegen je gekeerd. Heb je hulp nodig voor een goed dieetplan? Kijk dan op onze voedingscoaching pagina.

DE STRIJD TEGEN JUNK FOOD

Fast food restaurants en andere voedingsfabrikanten spenderen ongelooflijk veel tijd en geld om hun eten nog lekkerder en verslavender te maken. De temperatuur, hoe snel het smelt in je mond, de contrasten, de hoeveelheid zout en suiker en de combinatie van snelle koolhydraten en vetten spelen allemaal een rol in het gedrag van je brein. Het doel van deze restaurants en fabrikanten is om jou te laten verlangen naar hun producten en je er veel van te laten eten.

Heb jij je ooit afgevraagd waarom een vette grote cheeseburger vol met spek en daarbij een zakje friet met mayonaise zo lekker smaakt? Het is echt niet jouw schuld dat je daar trek in hebt. Je hersenen herinneren je er constant aan hoe lekker deze producten zijn. Eenmaal gegeten, is gecodeerd voor altijd. Op den duur raken eten en emotie in elkaar verstrengeld. Dit gebeurt via processen in het brein. Dat is ook een reden waarom mensen gaan eten als ze gestrest zijn.

Er is een gedeelte in je hersenen (de amygdala) dat informatie ontvangt over verschillende aspecten van je voedsel (smaak, geur, textuur, et cetera). Daar wordt deze informatie opgeslagen zodat je deze ervaring gemakkelijk terug kunt vinden. Vanzelfsprekend worden sommige soorten eten beter opgeslagen dan anderen. Asperges met kipfilet wint het niet van een appeltaart. Die appeltaart is één en al blijdschap voor je hersenen.

Het gevoel van genot en welzijn dat je van zulk soort voedingsbronnen krijgt komt van een gedeelte in hersenen dat het mesolimbisch systeem wordt genoemd. Dit is een van de 8 dopamine circuits. Dit gebied staat bekent als het beloningscentrum van je hersenen. Hier wordt genot en geluk verwerkt. Dit centrum is ook verantwoordelijk voor dopamine. Dopamine is een neurotransmitter die een rol speelt in emotionele reacties, geluk, verlangen, beloning, beweging en meer. Drugs zoals cocaïne en methamfetamine werken gedeeltelijk door het beïnvloeden van de dopamine levels. Voeding kan dus een krachtig effect hebben op je brein. Misschien mag je wel zeggen dat junk food gewoon een soort drug is.

Verschillende studies zijn gedaan naar de dopamine reactie van ratten wanneer ze erg lekker te eten kregen (junk food voor ratten) en wanneer het eten minder lekker was. De conclusies zijn dat wanneer er geen voeding aanwezig is er ook geen verandering in de dopamine levels in het lichaam optreed. Echter, wanneer ze junk food aten was er een significante stijging in het dopamine level en deze was ook significant groter dan wanneer er minder lekker werd gegeten. Ook is aangetoond bij mensen dat alleen al een bepaalde geur of plaatje van een voedingsproduct je gevoel van genot kunnen beïnvloeden. Bovendien wordt gesuggereerd dat wanneer je meer junk food (suiker/vettig eten) consumeert je ook dagelijks meer verlangt naar dit soort voeding. Je lichaam raakt gewend aan een bepaalde hoeveelheid genot per dag.

Als laatste is er ook een onderzoek geweest tussen de reactie van slanke en ‘obese’ muizen op zoetigheid. Obese muizen hebben minder smaak pupillen die reageren op zoetigheden en de dopamine respons was ook minder dan bij slanke muizen. Nu zul je denken “heej, dat is een goed teken”. Niks is minder waar, de obese muizen compenseerden dit mindere gevoel door nog meer te eten. Dit is dus een andere reden waarom de vetspiegel intact wordt gehouden.

AFVALLEN, NIET MAKKELIJK, WEL MOGELIJK

Vandaag de dag eten we niet wat we nodig hebben maar wat we willen eten. Technisch gezien hebben we toegang tot alle soorten eten. Wat is er nu niet te vinden in een XXL supermarkt? Bijna iedereen heeft een snoep/koek/chips lade of plank in een kast. En elke keer als je langs die lade loopt, zeker als je al een beetje honger hebt, roepen je hersenen: “ja, komt u maar. Ach, die ene bros maakt het verschil niet. Of het is maar een klein zakje chips, je gaat vanavond toch weer sporten?” En het eten van een cake of frikadel geeft je toch ook een gelukkig gevoel? En wie wil er nu niet gelukkig zijn? Dus eten we meer en meer en meer. Ooit maar één chokotoff gegeten als de zak naast je open lag? Ikke niet hoor. En als ik bij de bioscoop in de verleiding ben gekomen om een zak gele M&Ms te kopen dan neem ik echt niet 3/4 van de zak mee naar huis. Niemand is superman.

Gelukkig zijn er ook (genoeg) manieren om deze lusten te weerstaan. Begin voor nu “gewoon” met nee te zeggen tegen junk food. En lees hier het artikel hoe je door 5 manieren een veel beter voedingsplan krijgt.